Voorouderlijk sculptuur tijdelijk terug naar plaats van herkomst
Historische stap voorwaarts voor kunstenaarscollectief Cercle d’Art des Travailleurs de Plantation Congolaise (CATPC) en Lusanga (DRC), nu het Virginia Museum of Fine Arts (VS) de bruikleen bevestigt van de sculptuur ‘Balot’, een uit hout gesneden voorouderlijke machtsfiguur gemaakt in 1931. Vooruitlopend op de Nederlandse vertegenwoordiging op de 60ste editie van La Biennale di Venezia vroeg kunstenaarscollectief CATPC de tijdelijke bruikleen van Balot aan. CATPC werkt voor de Nederlandse inzending samen met kunstenaar Renzo Martens en curator Hicham Khalidi. Naar verwachting zal de sculptuur voor het publiek in Lusanga te zien zijn van 20 april tot 24 november 2024, parallel aan La Biennale di Venezia.
De sculptuur is sinds 2015 in de collectie van VMFA. Het beeld werd in 1931 gemaakt na de Pende-opstand door een Kwilu Pende kunstenaar in Lusanga als krachtsobject om de boze geest van de Belgische koloniale officier Maximiliaan Balot te belichamen en te bedwingen. Het werd ingezet als bescherming tegen het plantageregime. Gezien de huidige omstandigheden op de voormalige Unilever-plantages en de verzetsstrategieën van de hedendaagse gemeenschappen, is voor CATPC de terugkeer van de sculptuur, zelfs op tijdelijke basis, van grote betekenis.
Het is een langgekoesterde wens van CATPC en hun gemeenschap dat de voorouderlijke sculptuur terugreist naar Lusanga, om ritueel herenigd te worden met de notabelen uit de regio, traditionele leiders, huidige en voormalige plantagearbeiders, kinderen, vrouwen, mannen en andere aardbewoners. CATPC gelooft dat het evenwicht kan worden hersteld en onrechtvaardigheden uit het verleden rechtgezet kunnen worden zodra de sculptuur, die als heilig wordt beschouwd door hun gemeenschap, wordt tentoongesteld in het White Cube museum in Lusanga. Het zal hun gemeenschap in staat stellen zich opnieuw fysiek en historisch te verbinden met hun geschiedenis en hun verzet, om de betekenis en het doel van de sculptuur te herstellen en om uitdrukking te geven aan “een gedeeld erfgoed voor de hele mensheid” (Ced’art Tamasala, CATPC).
Ced’art Tamasala namens CATPC: “Wij van CATPC maken deel uit van een nieuwe generatie plantagearbeiders die duurzame antwoorden zoekt, voorstelt en vindt op de vragen die de sleutel vormen tot de bevrijding van de plantages. De terugkeer van Balot geeft ons richting en versterkt onze zaak. De terugkeer van Balot zal het evenwicht herstellen en het onrecht uit het verleden corrigeren wat ons uiteindelijk in staat stelt om het land dat van ons werd afgenomen door koloniale krachten terug te kopen. Het zal ons in staat stellen om de gedwongen en destructieve monocultuur af te schaffen en de aarde te beplanten, te regenereren en te voeden, tot het weer heilige bossen worden.”
Eelco van der Lingen, directeur Mondriaan Fonds: “Het is geweldig dat het Virginia Museum bereid is zich te verhouden tot de betekenis van de sculptuur en de waarde die het vertegenwoordigt voor de mensen waar het vandaan komt. Ik ben blij dat het verzoek van CATPC is goedgekeurd en ik vertrouw erop dat dit verhaal het podium krijgt dat het verdient in de presentatie van CATPC, Renzo Martens en Hicham Khalidi op de Biënnale van Venetië.”
La Biennale di Venezia
De tentoonstelling van CATPC, Renzo Martens en Hicham Khalidi is onderdeel van CATPC’s voortdurende inzet om de plantage van Lusanga te bevrijden, te regenereren en weer tot heilige bossen te transformeren, en van hun grotere project van spiritueel, ethisch en economisch herstel. CATPC werkt aan een serie nieuwe kunstwerken voor de presentatie in Venetië en Lusanga. Daarnaast zal ook de nog niet uitgebrachte performancefilm ‘The Judgement of the White Cube’ een plek krijgen. De tentoonstelling is van 20 april 2024 tot en met 24 november 2024 te zien in het Rietveld paviljoen in Venetië (IT) en tegelijkertijd in de White Cube in Lusanga (DRC).