Lesia Topolnyk is de winnaar van de Prix de Rome Architectuur 2022! Ze won de prijs voor haar inzending ‘No Innocent Landscape’ over de crashsite van MH17. De architect ontving de prijs van €40.000 en een residency naar keuze uit handen van staatssecretaris Gunay Uslu (Cultuur en Media) tijdens de feestelijke prijsuitreiking bij Het Nieuwe Instituut in Rotterdam.
De genomineerden van de Prix de Rome Architectuur 2022 reageerden met hun inzending op het thema ‘Healing Sites’: uiteenlopende locaties die te maken hebben met een maatschappelijk trauma. Topolnyk koos voor het mijnbouwdorp Hrabove in haar geboorteland Oekraïne, dat in 2014 wereldnieuws werd toen passagiersvlucht MH17 er werd neergeschoten en waarbij alle 298 inzittenden om het leven kwamen.
In haar ontwerp No Innocent Landscape laat Topolnyk zien hoe het landschap, dat het decor vormt voor een dergelijke gebeurtenis, op zichzelf niet onschuldig is, maar een gecompliceerd samenspel van wereldwijde en lokale geschiedenissen. In dit geval is Hrabove niet alleen de plek van de aanslag op MH17, maar ook die van illegale mijnbouwactiviteiten met een negatief effect op het natuur en milieu in de regio. Met vertel- en bouwtechnieken deconstrueert Topolnyk in haar donkere, beklemmende ontwerp deze relatie. Zij stelt dat traumaverwerking en wederopbouw op een dergelijke plek pas kan plaatsvinden na zo’n deconstructie, en dat architectuur hierbij kan bemiddelen.
“Lesia Topolnyk stelt dat architectuur in huidige conflicten niet langer controle kan uitoefenen door te vertrouwen op haar conventionele instrumenten en denkwijze. Met het project No Innocent Landscape wil zij de chaos omarmen: niet als een vervorming, maar als het enige middel waarmee zij inzicht kan krijgen. Zij stelt een reeks nieuwe axioma’s voor om de blokkade van onoplosbare kwesties te doorbreken. Volgens de jury is het een bijzondere prestatie om zo haar eigen rol als architect en ontwerper rechtstreeks ter discussie te stellen en te ontleden hoe haar beroep in elkaar steekt.” aldus de jury.
“De jury prijst haar durf om zich los te maken van de traditionele instrumenten van de architectuur, zeker in het kader van een instituut als de Prix de Rome. De gecreëerde tentoonstellingsruimte, met al zijn geuren, kleuren en geluiden, heeft de jury positief verrast en geïntrigeerd. Zij merkt op dat dit de enige tentoonstellingsruimte is die niet alleen een plaats vertegenwoordigt die genezing behoeft, maar ook zelf een plaats van genezing is geworden.”
Prix de Rome
De Prix de Rome is de oudste, meest prestigieuze prijs van Nederland voor architecten tot 35 jaar. De Prix de Rome Architectuur wordt in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap georganiseerd door het Mondriaan Fonds, dit jaar in samenwerking met het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en Het Nieuwe Instituut. De Prix de Rome Architectuur wordt om de vier jaar uitgereikt.
Jury
De jury van de Prix de Rome Architectuur 2022 bestaat uit: Afaina de Jong (oprichter en directeur AFARAI); Alessandra Covini (medeoprichter en mededirecteur Studio Ossidiana, winnaar van Prix de Rome 2018); Carson Chan (directeur Emilio Ambasz Institute bij MoMA); Dirk Sijmons (oprichter H+N+S Landschapsarchitecten); Jan Jongert (oprichtend partner Superuse Studios); Syb Groeneveld (directeur-bestuurder Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, technisch voorzitter).
Tentoonstelling
De inzending van Toplnyk is, samen met die van de overige genomineerden Arna Mačkić, Dividual (Andrea Bit en Maciej Wieczorkowski) en Studio KIWI (Kim Kool en Willemijn van Manen), nog tot 9 april 2023 te bij Het Nieuwe Instituut in Rotterdam.
Publicatie
Tijdens de prijsuitreiking werd ook de begeleidende publicatie van de Prix de Rome Architectuur 2022 gepresenteerd, die is uitgegeven door Jap Sam Books. Naast de teksten van Marieke Berkers en Mark Minkjan over de genomineerde kunstenaars, schreef Ola Hassanain speciaal voor deze publicatie een essay.