Staand v.l.n.r.: Renzo Martens, Sara Mapaya, Philomène Lembusa, Hicham Khalidi, René Ngongo, Alphonse Bukumba, Mbuku Kimpala, Ced'art Tamasala, Blaise Mandefu, Eelco van der Lingen, directeur-generaal Cultuur & Media Barbera Wolfensberger. Zittend v.l.n.r.: Jean Kimwanga en Matthieu Kasiama. Foto: Peter Tijhuis.

Het Nederlands paviljoen op de 60e internationale kunstbiënnale van Venetië werd op woensdag 17 april officieel geopend door directeur-generaal Cultuur & Media Barbera Wolfensberger van het ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap. De Nederlandse inzending The International Celebration of Blasphemy and the Sacred is een presentatie van het Congolese kunstenaarscollectief Cercle d'Art des Travailleurs de Plantation Congolaise (CATPC) in samenwerking met kunstenaar Renzo Martens en curator Hicham Khalidi. De tentoonstelling belicht CATPC’s voortdurende inzet om de plantage van Lusanga te transformeren tot heilig en biodivers bos, en hun bredere missie gericht op spiritueel, ethisch en economisch herstel. De tentoonstelling is in Venetië en Lusanga te zien van 20 april 2024 tot 24 november 2024.

The International Celebration of Blasphemy and the Sacred, CATPC, Renzo Martens, Hicham Khalidi, 2024. Foto: Peter Tijhuis.

Tegelijkertijd met de opening in Venetië, vond ook de opening plaats van de White Cube in Lusanga, Congo – de thuisbasis van CATPC. Voor de tentoonstelling in Lusanga maakte CATPC nieuwe kunstwerken uit de aarde van de laatst overgebleven bossen rond de plantage. Deze werden vervolgens gereproduceerd in de palmolie en cacao voor de tentoonstelling in Venetië. Vooruitlopend op de tentoonstelling diende CATPC een bruikleenverzoek in voor de voorouderlijke sculptuur Balot bij het Virginia Museum of Fine Arts (VMFA). Dit verzoek werd begin dit jaar goedgekeurd. Afgelopen maart werd Balot door CATPC en de lokale gemeenschap verwelkomd in Lusanga. Dankzij een livestream met Lusanga is de sculptuur onderdeel van de presentatie in het Nederlands paviljoen in Venetië. Naast 21 beelden van cacao en palmolie zijn er 3 nieuwe films te zien in het paviljoen: The Judgement of the White Cube, CATPC en The Return of Balot.  

The International Celebration of Blasphemy and the Sacred, CATPC, Renzo Martens, Hicham Khalidi, 2024. Foto: Peter Tijhuis.

Ced’art Tamasala namens CATPC over de tentoonstelling: “Het doel van de tentoonstelling is om het goede het kwade te laten overwinnen en problemen tot oplossingen te maken. De verhalen die de beelden vertellen hebben als ambitie om een globale verandering teweeg te brengen. Elk beeld draagt een zaadje dat het sacrale bos terugbrengt. Deze sculpturen zullen functioneren als vehikels die een gedeelde rechtvaardige toekomst voor alle mensen mogelijk maken. Ze zullen helpen ons gestolen land terug te krijgen, het te herbebossen en de post-plantage en het heilige bos te verwelkomen.” 

Opening The International Celebration of Blasphemy and the Sacred. Foto: Peter Tijhuis

Eelco van der Lingen, directeur van het Mondriaan Fonds sprak tijdens de opening over het proces dat leidde tot de tentoonstelling: “In een bijzondere dialoog zijn we gekomen tot een productie waarbinnen verschillende werelden elkaar ontmoetten, werelden die het soms moeilijk vinden om een goede dialoog te voeren. Het resultaat is een presentatie hier en in Lusanga van beelden met elk een eigen bijzonder verhaal, maar er is meer te ontdekken. Nieuwe inzichten en een nieuwe toekomst zijn klaar om gedeeld te worden met eenieder die er open voor staat.” 

Opening The International Celebration of Blasphemy and the Sacred. Foto: Peter Tijhuis

Directeur-generaal Cultuur en Media Barbera Wolfensberger over de maatschappelijke impact van de tentoonstelling en kunst in het algemeen: “Kunstenaars leveren een waardevolle bijdrage aan maatschappelijke discussies. Ze hebben een persoonlijke kijk op de wereld en het unieke talent om dit te verbeelden. Met deze verbeelding laten ze ons op een andere manier naar de werkelijkheid kijken en verbreden ze onze horizon.” 

Bij de tentoonstelling is ook een begeleidende publicatie verschenen. Deze bevat een hoofdtekst van curator Hicham Khalidi en een serie brieven van Ced’art Tamasala namens CATPC. Khalidi schreef de tekst in nauwe samenwerking met schrijver Amanda Sarroff, CATPC en Renzo Martens en ging hiervoor in gesprek met gerenommeerde auteurs en curatoren als Ariella Aïsha Azoulay, Ruba Katrib en Ndubuisi C. Ezeluomba. De publicatie bevat ook een introductie door Mondriaan Fonds directeur Eelco van der Lingen en uitgebreide visuele documentatie van zowel de sculpturen en videowerken in het Nederlandse paviljoen in Venetië als de sculpturen in Lusanga. De catalogus is voor € 29,95 verkrijgbaar bij Jap Sam Books.

"De inzending van het Koninkrijk der Nederlanden voor de Biënnale van Venetië bestaat uit een zoektocht – begeleid door Hicham Khalidi en in dialoog met de leden van CAPTC – naar een nieuwe balans. Een balans waarbinnen CATPC het eigen verhaal vormgeeft en het eigen pad effent, met Martens als steun en niet als instigator. Het is een zoektocht binnen een geschiedenis en context van eindeloze ongelijkheid. Het is daarom geen gemakkelijke, maar wel een zinnige en waardevolle zoektocht. Voor CATPC, voor Martens en Khalidi, voor het Koninkrijk der Nederlanden en voor het publiek." Lees de hele introductie hieronder.

Preview event Biënnale van Venetië © De Balie / Jan Boeve

Meer weten over de tentoonstelling? Op 27 maart organiseerde het Mondriaan Fonds in samenwerking met De Balie in Amsterdam een 2 uur durend programma waarin Renzo Martens, Hicham Khalidi en Ced'art Tamasala van CATPC het verhaal deelden achter de tentoonstelling. Kijk het programma terug via de link.

Niet alleen Renzo Martens, maar ook andere in Nederland gevestigde kunstenaars tonen hun werk op de Biënnale van Venetië. Zo nemen Antonio Jose Guzman en Evelyn Taocheng Wang deel aan de hoofdtentoonstelling van de 60ste Biënnale van Venetië 'Stranieri Ovunque – Foreigners Everywhere', samengesteld door Adriano Pedrosa.

Ga naar www.dutch-pavilion.com en volg onze Instagrampagina @dutch.pavilion.venice voor de laatste updates