Natalia Papaeva (1989) werd geboren in Boerjatië, Oost-Siberië, een grensgebied dichtbij Mongolië. De nomadische en boeddhistische bevolking heeft net als andere bevolkingsgroepen in post-sovjetregio’s veel meegemaakt: van zuiveringen onder Stalin tot onderdrukking van taal, cultuur en religie. De Sovjetunie stortte in toen Papaeva twee was en als twintiger verhuisde ze naar Nederland. In haar vroege performances stelt ze vragen over haar achtergrond, zoals: waarom spreek ik mijn eigen taal niet goed? Hoe voorkom ik dat ik in een westerse context mijn achtergrond exotiseer? En waarom gebruiken mensen woorden als ‘achterlijk’ of ‘traditioneel’ voor sommige culturen?
Rituele herhaling is de basis van Papaeva’s videoperformances. Het is bijvoorbeeld de drijvende kracht in Yokhor (2018), waarin ze met groeiende emotionele intensiteit regels herhaalt uit een lied in haar bedreigde moedertaal Boerjats. De performance ontstond uit de realisatie dat ze het lied niet meer kende, zegt Papaeva:
“Ik besefte me dat ook de taal zelf zal worden vergeten, zoals een oud lied.”
In Ik ben… schrijft ze op een schoolbord steeds dezelfde zin in het Nederlands, Russisch en Boerjats. De performance roept vragen op over de betekenis van het woord ‘Mongool’, dat in Nederland niet alleen als aanduiding van een etnische groep maar ook als scheldwoord en als woord voor mensen met downsyndroom gebruikt wordt; connotaties die het in de andere talen niet heeft. Net als eerdere performances is ook Ik ben… enerzijds gebaseerd op persoonlijke ervaringen en anderzijds op grotere vragen: veel van haar werk gaat over thema’s als kolonialisme, discriminatie en racisme.
Tekst: Sara van Binsbergen