Het Scheepvaartmuseum – Famille noire beeld

Het Scheepvaartmuseum heeft een Chinees famille noire beeld aangekocht van unieke kunsthistorische waarde en met bijzondere zeggingskracht. Het object, uit circa 1720, is van uitzonderlijke kwaliteit met een internationale betekenis. Het geeft ons inkijk in de verwondering waarmee drie eeuwen geleden in Europa naar de wereld daarbuiten werd gekeken. Het famille noire beeld biedt de kans om de vaak overbelichte succesverhalen uit onze maritieme geschiedenis in een genuanceerder perspectief te plaatsen. Het werk sluit aan bij het collectiebeleid van Het Scheepvaartmuseum, dat steeds meer gaat over beeldvorming over andere culturen. Het is daarmee een belangrijke toevoeging voor zowel de collectie van het museum als voor de Collectie Nederland.

Het beeld is Europees Chine de Commande, Chinees porselein op bestelling. In opdracht van een welgestelde Europeaan maakte een Chinese modelleur dit beeld van een Afrikaanse figuur die als een soort Boeddha op een lotusbloem staat. Het beeld heeft typische Chinese stijlelementen en brengt meerdere verhalen bijeen: over de globaliserende handel over zee tussen Europa, Afrika en Azië; over de wisselwerkingen tussen wereldculturen, maar ook tussen opdrachtgevers en kunstenaars; over luxe, exotisme, modeverschijnselen en statussymbolen; over vooroordelen en stereotypen, racisme, uitbuiting en het ontnemen van vrijheid door slavernij.

Het Scheepvaartmuseum beheert een collectie van schilderijen, cartografie, globes, scheepsmodellen en een bescheiden kerncollectie Chine de Commande, altijd gerelateerd aan het maritieme verleden. Met deze collectie vertelt het museumverhalen en inspireert en verbindt het museum. Onlangs kocht het museum een portret van de zeventiende-eeuwse luitenant-admiraal-generaal Cornelis Tromp, vervaardigd door Ferdinand Bol. Over de reden dat het Mondriaan Fonds bijdroeg aan deze aanschaf schreef Birgit Donker een blog met als titel Ongemakkelijk dubbelportret: ‘het gaat vooral om het cultuurhistorische belang van het werk. Het door Ferdinand Bol geschilderde portret is door de aanwezigheid van een zwarte man een belangrijke toevoeging aan zowel de collectie van Het Scheepvaartmuseum als de Collectie Nederland. In de zeventiende eeuw werden regelmatig mensen van Afrikaanse afkomst afgebeeld. Deze werken zijn echter maar mondjesmaat terug te zien in musea.’

Het beeld is aangekocht met een Bijdrage Incidentele Aankopen van het Mondriaan Fonds. Andere bijdragen werden verleend door Vereniging Rembrandt, Het Compagnie Fonds en de Vereniging Nederlands Historisch Scheepvaartmuseum.

Michael Huijser, algemeen directeur: ‘Het Scheepvaartmuseum vindt het essentieel dat een combinatie van publieke en private fondsen bij deze aankoop betrokken is. Juist deze brede mix geeft het draagvlak weer om dit beeld toe te voegen aan de collectie van Het Scheepvaartmuseum en de Collectie Nederland. We bewonderen de slagvaardigheid van alle betrokkenen die in een dergelijke spoedprocedure naar boven komt.’

Bijdrage Mondriaan Fonds: € 75.000