Rijksmuseum verwerft zoutvaten van zilversmid Johannes Lutma na restitutie

Het Rijksmuseum heeft 2 paren zilveren zoutvaten van de beroemde Amsterdamse zilversmid Johannes Lutma verworven. Deze gedeeltelijk vergulde zoutvaten behoren tot de belangrijkste voorbeelden van de Nederlandse edelsmeedkunst van de 17e eeuw en hebben een belangrijke herkomstgeschiedenis.

Johannes Lutma

Johannes Lutma (1584-1669) was de belangrijkste Amsterdamse zilversmid van de 17e eeuw. Hij was een tijdgenoot en vriend van Rembrandt. Binnen het oeuvre van Lutma, waar slechts weinig van bewaard is gebleven, zijn de zoutvaten topstukken. Toen de zilversmid zich in 1638 samen met zijn vrouw Sara de Bie liet portretteren door de Amsterdamse schilder Jacob Adriaensz. Backer, liet hij zich afbeelden met een van de zoutvaten. Deze portretten bevinden zich in de collectie van het Rijksmuseum en zullen straks samen met de 2 paren zoutvaten uit 1639 en 1643 worden getoond.

Herkomstgeschiedenis

Een paar van de zoutvaten was sinds de jaren 60 al te zien in het Rijksmuseum, het andere paar in het Amsterdam Museum. Voor de Tweede Wereldoorlog waren ze alle 4 in het bezit van de Joodse Emma Budge uit Hamburg. Na de dood van Budge in 1937 werden haar bezittingen geveild bij een Berlijns veilinghuis. De opbrengst is nooit bij de erven terecht gekomen, maar werd in beslag genomen door de NSDAP, de partij van Adolf Hitler.

Onderzoek van het Amsterdam Museum in 2013 toonde aan dat hun 2 zoutvaten een verdachte herkomst hadden. Ook het Rijksmuseum begon toen een onderzoek naar de 2 zoutvaten in hun collectie. Eind 2022 verscheen het advies van de Restitutiecommissie dat deze werken moesten worden teruggegeven. Begin 2023 werden de zoutvaten door de Nederlandse Staat en de gemeente Amsterdam teruggegeven aan de erven van Emma Budge. Dezelfde dag verkochten de erven de 4 zoutvaten aan het Rijkmuseum.

De aankoop is mogelijk dankzij de steun van de VriendenLoterij, het Mondriaan Fonds, de Vereniging Rembrandt en particuliere schenkers via het Rijksmuseum Fonds. Vanaf 6 september zijn de 4 zoutvaten te zien in een speciale presentatie in het Rijksmuseum, waarbij ook het verhaal van Emma Budge wordt verteld.