Aldo Esparza Ramos (1986) werkt nauw samen met, en leert van, Inheemse gemeenschappen in Mexico en Colombia. Of: Abya Yala, zoals de oorspronkelijke bewoners het gebied zelf noemen. “In mijn werk probeer ik hun wereldbeeld te vertalen naar mijn eigen referentiekader”, zegt hij. Hij wil hun gedachtegoed niet toe-eigenen, maar vooral luisteren naar wat zij te zeggen hebben, en anderen uitnodigen ook te luisteren.
De video-installatie Water is Thought (2022) is geïnspireerd door het denken van de Kogi, een volk in de Sierra Nevada in Colombia. Anders dan in het westerse denken waarbij lichaam en geest gescheiden zijn, is denken bij de Kogi sterk verbonden met de fysieke wereld. Gedachten komen niet zomaar uit het niets, ze komen ergens vandaan. Het stromende en kolkende water brengt gedachten en herinneringen van de ene plek naar de andere.
Esparza Ramos, opgegroeid in een niet-Inheemse Mexicaanse familie, past dit denken toe op zijn eigen familiegeschiedenis. Toen zijn grootvader in zijn tuin een bron ontdekte, besloot hij een zwembad te bouwen. “Hij bouwde dus een betonnen kubus om het water in vast te houden”, zegt hij. “Zoals we in de gemoderniseerde wereld zo vaak betonnen kubussen bouwen om dingen in te bewaren: kunst, bezittingen, mensen.” Vanuit wat hij leerde van de Kogi kijkt Esparza Ramos naar dat gegeven, en vraagt zich af wat dat bouwen van betonnen dozen zegt over ons denken. Wat als we het water laten stromen? Water is Thought is geïnstalleerd in de toiletten van de Van Nelle Fabriek, dichtbij stromend water.
Tekst: Sarah van Binsbergen